In een kringetje denken, eeuwig blijven malen en niet kunnen stoppen met rampscenario’s bedenken. Waar zit toch de stopknop van een piekeraar? En hoe krijg je die innerlijke criticus eindelijk stil? We vragen het psycholoog en piekertherapeut Marleen Derks: “Piekeren breidt zich uit als een olievlek. Als je het niet tegengaat, wordt het alleen maar erger.”
‘Kwam ik net niet dom over?, ‘Is het wel verstandig om die beslissing te nemen?’ of ‘Ik weet zeker dat ik straks over mijn woorden struikel’. Piekeren is een energievretende gewoonte waar geen einde aan lijkt te komen. Maar hoe stop je deze eeuwige stroom van gedachten wél? Psycholoog, piekertherapeut en ervaringsdeskundige Marleen Derks geeft antwoord.
‘Eens een piekeraar, altijd een piekeraar’, klopt dat?
“Nee. Ik ben er niet voor om te zeggen dat iets altijd zo blijft, dan klinkt het zo hopeloos. Piekeren is aangeleerd en je kunt het ook weer afleren. Wel zijn sommige mensen er gevoeliger voor. Net zoals de één heel goed om kan gaan met een heftige gebeurtenis, stort een ander in of gaat juist piekeren.”
Hoe weet je dat je te veel piekert?
“Piekeren is een vorm van zinloos denken, iedereen doet het wel eens. Het wordt pas een probleem als je het doet op een manier dat je jezelf constant aan het veroordelen bent. Mensen gaan zichzelf dan uitschelden en zeggen dingen als ‘Stomme trut’ of ‘Klootzak’. Als je dat merkt, dan moet je het gelijk aanpakken. Stel je voor dat je je beste vriend zo aanspreekt op het moment dat hij het moeilijk heeft. Dat haal je toch niet in je hoofd? Je weet ook dat je te veel piekert als het je dagelijkse gewoontes beperkt.”
Wat is de eerste stap om minder te piekeren?
“Het heeft geen zin om jezelf te verbieden om ergens over te piekeren. Dat is net alsof je zegt: ‘Ik mag nu niet aan een roze olifant denken’. Dan ga je er juist aan denken. Je moet het accepteren en goed naar je piekergedachte leren kijken. Dan zie je dat het geen probleem oplost, maar een probleem alleen maar groter maakt. Het is niet realistisch en het zorgt er ook niet voor dat je in actie komt. En alles wat je aandacht geeft, wordt alleen maar groter.”
Piekeren mannen anders dan vrouwen?
“Ja. Vrouwen piekeren sowieso meer dan mannen, maar ook de onderwerpen zijn anders. Omdat de meeste vrouwen meer mensgericht zijn, piekeren ze daar ook vaker over. Ze denken bijvoorbeeld: ‘Hoe kwam ik over’ of ‘Heb ik niet te veel gezegd op dat feest’. Mannen zijn taakgerichter en piekeren meer over deadlines, even heel zwart-wit gezegd.”
Waarom is het zo lastig om je innerlijke criticus stil te krijgen?
“Je innerlijke criticus kun je vergelijken met een klein kind. Deze stem ontstaat in je jeugd en is nooit doorgegroeid tot een volwassen gesprekspartner. De innerlijke criticus zegt allemaal zelf ondermijnende dingen. Wij antwoorden hier op met: ‘Houd je kop, ik luister toch niet’. Maar hoe harder je dat zegt, hoe harder de criticus terugkomt. Bij een klein kind werkt dit precies hetzelfde. Het is belangrijk dat je in gesprek gaat. Door vragen te stellen als ‘Waar ben je dan bang voor?’ en ‘Wat kan er gebeuren’, ontdek je waar de criticus bang voor is. Wanneer je ziet wat de angst is, ontdek je dat het een kinderlijke angst is. Hoe vaker je in gesprek gaat, hoe beter je deze ‘kleuter’ gerust kunt stellen. En als je luistert wordt het commentaar steeds volwassener en houdt het op den duur zelfs op.”
Er zijn mensen die een beslissing in één keer nemen, zonder te twijfelen. Wat kan een piekeraar hiervan leren?
“Bij het schrijven van mijn boek ‘Nooit meer piekeren’ heb ik hier naar gekeken. Ik heb gekeken hoe mensen in de topsport, bij de politie en het hoger management omgaan met stress. Het blijkt dat ze luisteren naar wat hun gevoel ingeeft en niet ingaan op het gepieker. Ook visualiseren ze een situatie vooraf positief, dat is een enorm helpende kracht.”
Op zoek naar gratis tips tegen piekeren? Ga naar www.nooitmeerpiekeren.nl »
Je emoties leren begrijpen helpt bij het stoppen met piekeren? Dit boek geeft je nuttige handvatten.